شناسایی زنبورهای پارازیتوئید شته های مزارع یونجه شهرستان بجنورد با استناد به روش های کلاسیک و مولکولی (توالی چند ناحیه ژنی)

زنبورهای زیرخانواده aphidiinae (hymenoptera: braconidae) در کنترل زیستی شته¬ها (hom. : aphididae) از اهمیت زیاد برخوردارند. استفاده¬ی موفقیت آمیز این گروه عوامل کنترل زیستی مستلزم شناسایی سریع و صحیح آن ها می باشد. در برخی موارد به دلیل ریز جثه بودن این زنبورها و وجود اختلافات اندک بین برخی گونه ها، شناسایی آن ها چالش برانگیز است. به این منظور طی سال های 1391 تا 1392زنبور های پارازیتوئید شته های مزارع یونجه از مناطق مختلف شهرستان بجنورد (استان خراسان شمالی) جمع آوری گردید. شناسایی اولیه با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی، مورفومتریک و تصاویر میکروسکوپ الکترونی صورت گرفت. سپس نواحی ژنی میتوکندریایی (coi و 16s) و هسته ای (28s rdna و lwrh) تکثیر و توالی یابی گردید. توالی های حاصل برای بازسازی تبارنمای این زیرخانواده با استفاده از سه روش nj، mp و ml به¬کار برده شد. در این بررسی گونه های aphidius ervi، a. smithi، a. matricariae، praon volucre، p. exsoletum، p. barbatum، lysiphlebus fabarum، diaeretiella rapae و trioxys complanatus به¬عنوان پارازیتوئید و syrphophagus aphidivorus،pachyneuron aphidis ،asaphes suspensus ، dendrocerus sp. و alloxysta sp. به عنوان هیپرپارازیتوئید شته های یونجه معرفی شد. نتایج داده¬های مولکولی بیانگر آن بود که ژن coi نسبت به سایر ژن¬ها در شناسایی بیش¬تر گونه¬ها به استثنای گونه های aphidius ervi، a. microlophii، lysiphlebus fabarum وl. confusus دقیق¬تر عمل نمود. در حالی که ژن 28s d2 به عنوان ناحیه¬ی متغیر توانست، دو گونه ی lysiphlebus fabarum و l. confusus را از یکدیگر تفکیک نماید. با وجوداین که ژن lwrh موفق به شناسایی بیش تر گونه های مورد مطالعه نشد، اما توانست دو گونه ی aphidius ervi و a. microlophii را از یکدیگر تفکیک نماید. نتایج تحلیل تبارشناسی این نواحی نشان داد که ژن 16s با 02/54 درصد نوکلئوتید حفاظت¬شده در مقایسه با سایر ژن ها برای تمایز سطوح بالاتر تاکسونومیک کارایی بیش¬تری دارد. به طور کلی نتایج بررسی حاضر نشان داد که کاربرد یک ناحیه ی ژنی به¬تنهایی برای شناسایی گونه های این زیرخانواده مناسب نیست و کاربرد توام چند ناحیه ی ژنی توصیه می شود.